İnsanoğlunun Ömürden iki ay gitti

Print

İnsan ömrü son 50 yılda yaklaşık 10 yıl artarak 80’i aştı. Türkiye 40 OECD ülkesi arasında sondan sekizinci sırada yer alırken dünya genelinde ABD’yi geride bıraktı. Listenin zirvesinde 84.3 ile Japonya yer aldı. Avrupa’nın birçok ülkesinde ortalama ömrün 80 yılın üzerinde olduğu görüldü. TÜİK tarafından iki yılda bir açıklanan ‘Hayat Tabloları 2020-2022’ istatistikleri Türkiye’de ortalama ömrün kısaldığını gösterdi.

Buna göre doğuşta beklenen yaşam süresi Türkiye geneli için toplamda 77.5 yıl olarak belirlendi. Erkeklerde 74.8, kadınlarda 80.3 yıl olarak saptandı. Söz konusu veri 2019-2021 dönemi için 77.7 yıl olarak hesaplanmıştı. Bu düşüşte pandemi kaynaklı vefatların etkili olabileceği değerlendirildi. 65 yaşında olan bir kişinin kalan yaşam süresi ortalama 17.1 yıl olarak kayıtlara geçti. Hesaplamalara yabancılar dahil edilmedi.

Türkiye’de yaşamanın maliyeti artarken aynı zamanda yaşamın da süresi gittikçe kısalmaya başlıyor. Son birkaç yıldır yapılan araştırmalara göre, ortalama yaşam sürecinin 77 yılın biraz üstünde olduğu görülürken, kadınlar erkeklerden daha çok yaşıyor. 77,7 olan yaşam süresi 2020-2022 arasında 77,5’e kadar indi. Yeni doğmuş bir bireyin mevcut ölümlülük risklerine maruz kalması durumunda yaşaması beklenen ortalama yıl sayısı olarak tanımlanan “doğuşta beklenen yaşam süresi” Türkiye’de 2019-2021 döneminde 77,7 yıl iken, 2020-2022 döneminde 77,5 oldu.

Türkiye’de 2019-2021 döneminde erkeklerde 75 yıl olan doğuşta beklenen yaşam süresi, 2020-2022 döneminde 74,8 yıl, kadınlarda ise 80,5 yıl iken 80,3 yıl oldu. Genel olarak kadınlar erkeklerden daha uzun süre yaşamakta olup, erkekler ve kadınlar arasındaki doğuşta beklenen yaşam süresi farkı 5,5 yıldır. Öte yandan Chicago Üniversitesi Enerji Politikası Enstitüsü (EPIC) tarafından yayımlanan Hava Kalitesi Yaşam Endeksi (AQLI) raporunda, hava kirliliğinin insan ömrüne etkileri incelendi.

Raporda, tüm ülkelerin DSÖ’nün hava kirliliği standartlarını karşılamasıyla ortalama insan ömrünün 2,3 yıl uzayabileceği bunun, dünya nüfusuna 17,8 milyar yaşam yılı ekleyebileceği aktarıldı. Hava kirliliğinin insan yaşamına yönelik en büyük dış tehdit olmaya devam ettiği vurgulanan raporda, bunun en fazla Güney Asya’da ölümlere neden olduğu ifade edildi. Raporda Bangladeş, Hindistan, Nepal ve Pakistan’da mevcut kirlilik seviyesinin devam etmesinin buralardaki insan ömrünü ortalama 5 yıl düşürebileceğine dikkat çekildi.

Çalışma çağının başlangıcı olan 15 yaşındaki kişilerin ortalama kalan yaşam süresi 63,5 yıl oldu. Erkekler için bu süre 60,8 yıl iken kadınlarda 66,2 yıl oldu. Ülkemizde, 30 yaşında olan bir kişinin kalan yaşam süresi ortalama 48,9 yıl oldu. Erkekler için bu süre 46,3 yıl iken kadınlarda 51,5 yıl oldu. Bu yaş için kadın ve erkek arasındaki beklenen yaşam süresi farkı 5,2 yıldır. Türkiye genelinde, 50 yaşında olan bir kişinin kalan yaşam süresi ortalama 29,8 yıl oldu. Erkekler için bu süre 27,4 yıl iken kadınlarda 32,2 yıl oldu. Türkiye’de 2020-2022 dönemi hayat tabloları verilerine göre, 65 yaşında olan bir kişinin kalan yaşam süresi ortalama 17,1 yıl olarak hesaplandı. Erkekler için bu süre 15,3 yıl iken kadınlarda 18,8 yıl oldu. Diğer bir ifade ile 65 yaşındaki kadınların erkeklerden ortalama 3,5 yıl daha uzun yaşaması beklenmektedir.

EPIC tarafından yayımlanan Hava Kalitesi Yaşam Endeksi (AQLI) raporunda, 2013 yılından bu yana dünyadaki kirlilik artışının yaklaşık yüzde 59’unun tek başına Hindistan’dan kaynaklandığı bilgisi paylaşıldı. Yeni Delhi’deki hava kirliliğinin DSÖ’nün yıllık standartlarına uygun olmasının, Delhi sakinlerinin ortalama 11,9 yıl daha uzun yaşamasına imkan sağlayabileceği kaydedildi.

AB üyesi 27 ülkenin toplam doğurganlık hızları incelendiğinde, 2022’de en yüksek toplam doğurganlık hızına sahip ülke, 1,79 çocuk ile Fransa oldu. Bu ülkeyi 1,76 çocuk ile İrlanda ve 1,74 çocuk ile Romanya takip etti. Toplam doğurganlık hızının en düşük ülke, 1,2 çocuk ile Malta olarak kayıtlara geçti. Bu ülkeyi 1,29 çocuk ile İspanya ve İtalya, 1,31 çocuk ile Güney Kıbrıs Rum Yönetimi izledi. Toplam doğurganlık hızı 2022’de 1,62 olan Türkiye, AB üyesi ülkeler arasında 10. sırada yer aldı.

Türkiye’nin erkekler için 75 yıl olan doğuşta beklenen yaşam süresinin dünya ortalamasından yüksek olduğu görüldü. AB üyesi 27 ülkenin erkekler için doğuşta beklenen yaşam süreleri incelendiğinde, erkekler için 2022’de doğuşta beklenen yaşam süresi en yüksek ülke 82 ile İtalya oldu. Bu ülkeyi 81,9 ile İsveç ve 81,6 ile Malta takip etti. Erkekler için doğuşta beklenen yaşam süresinin en düşük ülke 68,3 yıl ile Bulgaristan oldu. Bu ülkeyi 69,5 ile Litvanya ve 70,7 ile Romanya izledi. Türkiye’nin erkekler için 75 yıl olan doğuşta beklenen yaşam süresinin AB üye ülkeleri ortalamasından düşük olduğu belirlendi. Ülkelerin 2022’de doğuşta beklenen yaşam süreleri incelendiğinde, kadınlar için doğuşta beklenen yaşam süresi en yüksek ülke 88,9 yıl ile Monako oldu. Bu ülkenin ardından 87,8 ile Japonya ve 87,1 ile Kore Cumhuriyeti geldi. Doğuşta beklenen yaşam süresi en düşük ülke, 54 yıl ile Nijerya oldu. Bu ülkeyi 54,8 ile Çad ve 55,9 ile Lesotho takip etti.