Enflasyon eğitimi de vurdu
PrintHaber Tarihi : 04.10.2023 09:39
Artan enflasyonla beraber okul masrafları cep yakarken, eğitime erişim de zorlaşıyor.
Öğrencilerin başta barınma ve beslenme sorunları gündemdeki yerini korurken, okul masraflarındaki fahiş artış TÜİK verileri ile de ortaya konuldu. TÜİK’e göre eylül ayında en fazla üniversite eğitimi pahalandı. TÜİK’e göre, üniversite eğitim fiyatları yüzde 127,72 artarak iki kat yükselirken, konaklama hizmetleri yüzde 30,21, otobüs ile şehiriçi yolcu taşımacılığı yüzde 27 arttı.
Yurt veya kiralık ev bulma sorunu, beslenme sorunu derken üniversite öğrencileri için bir sorun da eğitim masrafları oldu. Artan enflasyon üniversite eğitim masraflarını da vurdu. Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre eylül ayında zam şampiyonu ünivesite eğitim masrafları oldu. TÜİK ile üniversite eğitim ücreti oldu. Onu yüzde 30,21 ile diğer konaklama hizmetleri, yüzde 26,90 ile otobüs ile şehirler arası yolcu taşımacılığı, yüzde 22,81 ile sosyal hizmetler, yüzde 17,73 ile demir yoluyla şehirler arası yolcu taşımacılığı izledi.
Eylülde fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında yüzde 11,08 ile sigaralar, yüzde 9,52 ile yumurta ve yumurtayla ilgili ürünler, yüzde 8,31 ile kahve, yüzde 7,75 ile şeker, yüzde 7,73 ile taze süt yer aldı. Eğitim masraflarında fahiş artışlar İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO), verileriyle de desteklendi. Vahim tablo İTO’nun, eylül ayına ilişkin açıkladığı İstanbul’da perakende fiyatı en fazla artan ve azalan ürünleri, fiyatları ve değişim oranlarına yansıdı.
İstanbul’da eylül ayında okulların açılmasının da etkisiyle fiyatı zam şampiyonu ürünler okul defteri ve okul çantası oldu. Eylül ayının zam şampiyonu olan okul defteri yüzde 98 artarken okul çantalarının fiyatı yüzde 94 oranında arttı. Aynı şekilde okul kıyafetlerinin de fiyatının artması sonucu ailelerin okula giden çocuklarının masrafları katlanmış oldu.
İTO’nun İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi’nde yer alan 242 ürünün 166’sının perakende fiyatı artarken, 15 ürünün fiyatı düştü, 61 üründe ise değişim gözlenmedi. Eylül 2023’de perakende fiyatlarda bir önceki aya göre giyim harcamalarında yüzde 48,08, kültür eğitim ve eğlence harcamalarında yüzde 14,50 artış görüldü.
‘ZAM SINIRI GETİRİLİNCE DİĞER ÜCRETLER ARTIRILDI’
İyi Parti genel Başkan Yardımcısı ve TÜİK eski Başkanı Birol Aydemir sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede ‘’Eğitim masrafları rekor düzeyde arttı! Enflasyon beklentilerinin enflasyon yaratmasına en iyi örneklerden. Yıllık tek bir sözleşme yapıldığı için firmalar/okullar enflasyon beklentilerini, belki daha fazlasını sözleşmeye yansıtıyor. Sivrisineklerle mücadele uzmanı iktidar zam sınırı getirince firmalar servis-yemek-etüt ücretini daha fazla artırıyor. Sözleşme bedelleri yükselince enflasyonu durdurmak zorlaşıyor. Bu yüzden enflasyon beklentilerini düşürecek reel pozitif faiz başta olmak üzere politikalar seti çok ama çok kritik’’ ifadelerini kullandı.
‘EĞİTİME AYRILAN BÜTÇE BU YILKİ GERİLEMEYLE YÜZDE 9,64’E DÜŞTÜ’
CHP Genel Başkan Yardımcısı Lale Karabıyık, eğitim öğretim döneminin açılışında yaptığı açıklamada okula başlama maliyetlerinin tüm kademelerde ciddi oranda arttığını, bunun karşısında kamunun eğitime ayırdığı kaynağın ise her yıl geriye gittiğini vurguladı. Okula başlama maliyetlerinin okul öncesinde en az 9 bin, ilkokulda 10 bin 700, ortaokulda 10 bin 900, lisede 12 bin 500 lira dolaylarında olduğuna dikkat çeken “Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) bütçesinden eğitim yatırımlarına ayrılan pay 2002 yılında yüzde 17.18, iken bu oran 2023 yılında 9.18’e geriledi. MEB bütçesinin merkezi yönetim bütçesine oranı bu yılki gerilemeyle yüzde 9.64’e düştü. Yani Devlet Eğitime ayırdığı bütçeyi kıstıkça vatandaşlara yük biniyor… Türkiye, OECD ülkeleri arasında eğitime ayrılan özel kaynakların payının en yüksek olduğu ülkelerden biri. OECD ülkelerinde eğitim harcamalarının ortalama yüzde 90’ı kamu, yüzde 8’i hane halkları tarafından yapılmaktadır. Türkiye’de 2021’de devletin yaptığı harcamalar oran olarak düşmüş, hane halklarının harcaması ise artmıştır. 2020 yılında %20 olan hane halkı harcamaları 2021 yılında %22’ye yükselmiştir’’ dedi.
‘GİDERDEKİ ARTIŞ DUDAK UÇUKLATTI'
TÜİK’in açıkladığı verileri değerlendiren ekonomistler eğitimdeki artışa dikkat çekti. İktisatçı Mustafa Sönmez X platformundan yaptığı açıklamada ‘’Mutfak yangını nasıl önlenecek? Gıda, tarımsal üretim arzı artırılmadıkça yüksek enflasyondan kurtulmak mümkün değil. TÜİK’e göre, üniversite eğitim gideri yüzde 128 artarak dudak uçuklattı! Eylül’de otobüs biletleri yüzde 30 zamlandı, tren biletleri yüzde 18 zam gördü, sigara fiyatları da ortalama yüzde 11 arttı’’ dedi. Ekonomist Güldem Atabay ise ‘’TÜİK bildiğiniz TÜİK. Enflasyon hesabı tartışmalı. TÜİK hesabıyla dahi sene sonu TÜFE enflasyonu yüzde 70 üzerine varacak. Yeni ekonomi modelciler, nasçılar... 2018’den bu yana birikimli enflasyonun altında ezilen milyonların, çocukların vebali boynunuzda. Hesabı da sorulur bir gün’’ paylaşımını yaptı.
HER İKİ ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİSİNDEN BİRİ BESLENMEKTE ZORLUK ÇEKİYOR
CHP’nin ‘Genç Yoksulluğu Dosyası’na göre, öğrencilerin yaşadığı yerleşim yerlerinde ev kiraları yüzde 151,4’lük arttı. Rapora göre KYK burs ve kredi miktarları bin 250 lira iken aylık yemek masrafı bin 275 lira tutarında. Gençlerin yüzde 35,8’inin geliri 3 bin TL’nin altında. Gençlerin maddi koşullarından memnun olma durumları da 2017 ile kıyaslandığında düşüş gösterdi. 2017’de 5 gençten birinin maddi durumunu kötü olarak tanımladığı bilinirken, bu oran 2023’te yüzde 36,7’ye çıktı. Rahat bir hayat sürebilmek için gençlerin en az toplam gelir beklentisi, yüzde 39,3 oranıyla 9 bin – 18 bin TL iken yüzde 45,2 oranıyla 18 bin TL ve üstü olarak kaydedildi.
Raporda Konrad-Adenauer-Stiftung Derneği’nin 2023 Gençlik Araştırması verilerine de yer verildi. Verilere göre Türkiye’de kendisini mutlu hissettiğini belirten gençlerin oranı yüzde 17,3. Gençlerin yüzde 30’u ise kendini mutsuz hissediyor. Bununla beraber Türkiye’de yaşayan gençlerin yüzde 63’ü başka bir ülkede yaşamak isterken, yüzde 71’i kamu pozisyonları için işe alım sürecinde nitelik ve liyakatin yeterinde dikkate alınmadığını düşünüyor. Bununla beraber rapor verilerine göre, gençlerin yaşadığı en büyük sorunlar enflasyon, işsizlik, kira yüksekliği ve sokaklardaki şiddet olarak sıralandı.
Yıllık artış yüzde 61’i aşarak zirveye çıktı
TÜİK, Eylül ayı Tüketici Fiyat Endeksi’ni açıkladı. Buna göre, TÜFE’deki değişim 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 4,75, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 49,86, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 61,53 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 55,30 olarak gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup yüzde 20,16 ile konut oldu.
Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 92,48 ile lokanta ve oteller oldu. Ana harcama grupları itibarıyla 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre en az artış gösteren ana grup yüzde 2,59 ile giyim ve ayakkabı oldu. Buna karşılık, 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 30,27 ile eğitim oldu.
Endekste kapsanan 143 temel başlıktan (Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması-COICOP 5’li Düzey) 2023 yılı Eylül ayı itibarıyla, 11 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 4 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 128 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti. İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE’deki değişim, 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 5,06, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 54,66, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 67,22 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 57,75 olarak gerçekleşti.
Yİ-ÜFE 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 3,40, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 36,06, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 47,44 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 65,55 artış gösterdi.
